راہا کنڈ وبیٹ بنت جنجال بنت
زند نہ اِنت نودے کہ شنزانا گوزیت
وہدے انسان پہ دل جوانیں زندے گوازینگ لوٹیت گڑا الّم اِنت کہ آ ں زندئے راستی آ بہ منّیت ۔ چو کہ قاسم فراز گشیت ’’زند نہ اِنت نودے کہ شنزانا گوزیت ‘‘۔ وہدے اے تکا ما چاریں تہ چاگردئے ہر حساسیں مردم ہمے کنڈ وبیٹانی چست و ایراں روچے درے آ شیشلان اِنت ۔ برے یک نامے آ توار کنگ بیت ۔ برے یک لیبلے جنگ بیت ۔ برے یک بہتامے جنگ بیت ۔ہمے کشّ و چیلّ برے برے مردما انچو مجبور کن انت کہ چاگردئے حساسیں مردم ہم چہ چاگردا بیزار بنت و پہ وتا جتائیں راہے شوہاز کن انت ۔ انچو کہ قاسم فراز ئے شعرانی دومی دپتر’’ منی شئرانی دومی دپتر ‘‘ ئے تہا گندگ بیت ۔
منا یاد اِنت کہ یک وارے منی سنگتے کہ آ وت قاسم فراز ئے شاگردے اَت یک روچے تران ئے نیاما گشتے یار اے قاسم چونیں عجبیں مردمے ، کسّا بئے نہ کنت ۔ برے ٹالُکی چمپلے پادا کلاسا کئیت برے پشکا دو کیسّگ پِر کنت برے لُڑین ایت ۔ آ وہدی من چہ قاسم ئے ازما اینچو آشنا نہ اتاں بلئے وہدے آنہی شاعری ونت تہ سما کت کہ قاسم پچّ و پوشاکاں ابید چہ اندرا ہم عجیب اِنت ۔ چاگردی راہ و رہبندانی ہمبراہی آ چہ لبزانکی کوہنیں تب و میلاں ہم شزار بوتگ و مدام نوکیں فکرا نوکیں رنگے آ درشانگ ئے حاترا دست و پاد جنگا اِنت ۔ ہمے حاترا برے برے ایندگہ نبشتہ کار گشنت کہ قاسم نوک بوہگ ئے جہدا اِنت بلئے اد ا ہم آدگرانی رندگیر اِنت ۔ بلئے پدا قاسم ئے دپا کئے داریت ،
من وتی نابودی قاسم منّ اِتہ منّاں بلئے
تئی کجا دہلی فتح اِنت تو کجا زہمے جتگ
قاسم وتی حیالانا سمبہینگ و ڈولداریں پوشاک گوار دےئگا باز بلد اِنت ۔ پدا ہرچمے آنہیا وتی رنگا گندیت ۔ چو کہ آنہی کتاب ،، منی شئرانی دومی دپتر ،، ئے پیش گالا اے آر دادؔ ا نبشتگ :
،، قاسم فراز ئے شاعری مرچیگیں انسان ئے ہما نفسیاتی جیڑہ و جنجالانی درانگاز ی اِنت کہ یک نیمگے آ انسان ئے بے باوری ئے کورچاتا کپتگ و دومی نیمگا آچو وجودی شہزانتانی پیما حدائے سراہم ستک نہ کنت ۔،،
چو کہ قاسم وت گشیت:
بے چراگ و بے تالہ چار نیمگا تہنا
ما وتی حدا قاسم چو وتی وڑا دیستگ
دیمترا پیش گال ئے تہا اے آر داد نبشتہ کنت ’’ قاسم ئے لچّہانی تہا ہما لبزانکی تب کہ چریشی آ نوکی سرجم بیت درا است انت ‘‘۔
قاسم ہمے حاترا چہ وتی ہمسروکاں یک جتائیں نامے کہ آنہیا وتی سرجمیں شاعری ئے درشانداب وتی رنگا اڈ داتگ ۔ ہمے آنہی مستریں پجّار اِنت ۔ قاسم ئے لچّہ قلوپطرا ئے چرے گالاں اے حبر وت جوان درا بیت ،
پت و بن پیرکاں چے
من گو آچاراں
گوں بوجیگاں سر ولینڈاں
بلئے دانکہ ترا دیستہ ! ۔
منی دنیا گشئے نزّاتکگ ویک مہرگے جوڑ اِنت
چو کوہنیں درتگیں آچارے ئے پیما
نہ دریائی ،۔
نہ دنیائی
(بگندئے تو دلا کندئے
کہ سیزر پہ ترا تختا وتی یل دنت ، انتونی وتی زندا
و من تہنا وتی بوجیگ یل داتگ )
ھؤ تئی راست انت
ہر وہدے کہ ازمکار ے چہ چاگردی بیمّا آجو بوت آجوانیں رنگے آ وتی مارشتاں درشان کنت ۔ بگندئے قاسم ہم بازیں جاگہاں انگت مانگیشّ اِتگ بلئے پد ا ہم آنہیا باز جہدکتگ کہ چرے بے سریں چیزاں وتارا بہ رکّین ایت و دمانے دمانے دنیا ئے زیبائی آ بہ ماریت ۔ بلئے وہدے آ ں چہ وتی تہاریں کوٹی ئے دیوالاں سر کشّیت تہ زوت وتی چمّاں نزّ کنت و گوشاں بندیت کہ چو مہ بیت چہ ڈنّا آؤکیں آنہیا بے سار بہ کنت ۔ یا ہمے قیامتی ئیں ندارگاشپا وابا بہ گندیت ۔ بلئے آنہی اندرئے مارشتانی چول آنہیا نہ مرّین ایت وہدے آ ں ماریت کہ ،
نوں دریا چولانی زیمر
موکوئی کداماں چاگرد نت
اے کلّیں کسّہ ئے نیاما
نوں تہنا پمّا پشکپتگ
ہر روچ بہ نند و بس چست کن
دو لاش بلوچ ئے چکّانی
مردم کہ وتی اندر ایر بہ کپیت تہ گڑا وتی جند و وتی زمانگ ، وتی چاگرد و وتی ازم ئے نیاما یک انچیں کشکے رست کنت کہ چوداں نوکیں ندارگے آ آشنا بیت و چو بالویے آ بال کنان زند ئے یک انچیں دریگے ئے دپا نندیت کہ درائیں رنگ و وشبوہاں وتی دامنا نزّکاریت ،۔
اے سیاہ تہاریں کوٹی آ
من نشتگ و ندارگا آں جندئے صورتا وتی
توامیں شپ
اے نیل وسبزیں چادرا پتاتگیں
چراگ ئے وٹّ
کشگ کپیت
کہ ساعتے
تہاریانی لذّتا چہ کمے آشکار باں
دمانے بے کرار باں
کہ زندئے چلّگیں دریگ
دمانے بلکیں پچ بہ بیت
زانت ئے دریا ہمنچو جہل اِنت کہ ہرچی آنہی اندرا ایر کپان بئے ہمنچو رُدان کن ئے ۔ پدا بظاہر جوانیں چاگردی اُگدہ کہ مزن مزن گندگ کاانت آہانی اصلیں دروشم درا بیت ۔
نزء من
اے آزماں
یک شنگ و شانگیں دفترے
پدا ہمنچو کے ازمکارئے ازمی بالاد رُدان کنت آ ں وت یک چیدگے ئے دروشماسہرا بوہان بیت ۔ چریشی آ آں گیشتر کشّ و چیلّ ئے آماچ بیت ۔ یک گورے آنہی کوہنیں حیال و لیکہ و کوہنیں فکری سنگت تہ دومی دیما آنہی جدّت پسندی و نوکیں داب و دروشم ۔ اے پیمیں جاوراں بازیں چیزے ببا دےئگ کپیت ۔ دانکہ گڈ سرا بس یک راہے پشت کپیت ۔ چہ وتا سدگ:۔
درائیں کلاس ئے وانوکاں چہ بس یکے
یکیں گپّا ہرو دیما جنت منی
سر ! تو ہرچی وانین ئے ہچ فہما نئیت
من چہ کلاسا درکایاں
چہ وتا سدگ ئے آسر ہم جوان نہ بیت ۔ یا درسانی گندگ ہم گناہے ۔ نقاباں اندریں چہرگانی چارگ گناہِ کبیرہ اِنت ۔ اگاں اناگتی ہم اے چاگردا سیہ پوشیں چہرگا ں کسے ئے چمّ بہ کپنت تہ آچمّ کشّگ بنت و ہما دست کہ ٹال بنت آ دست ہم میھ جنگ بنت ۔ قاسم ہم گوں ہمے بے کسانی داما مانگیشّ اِتگ ،۔
دراجیں صلیب ئے کلّ کنگا رند
میھاں زرو انت ٹکّ انت دست و پادا ں منی
کل کہ جنز انت
یک آوازے تہنا گوشاں کئیت منی
’’ مرگ بباتیں
کہبِ سوّر
گیتا میتا وانین ایت ‘‘۔
ادا ہما چاگردی فریم کہ سداں سال پیسر جوڑ بوتگ انت مہر و مہکم انت ۔ ہما چاگردی دکاندار کہ آہانی دکان تہارونکی آ چلگا انت آ ہجبر اے حبرا سگّ اِت نہ کن انت کہ آزاد خیالی ردو م بہ زوریت و مہلونک چہ آزمانا چمّاں بہ ٹیلین ایت و وتی ڈگارا بہ چاریت کہ آنہی لوٹ و گزر چے انت ۔ بگندئے آ وت دلا میر اِنت ۔ ہنکینا ہچ نیست و نہ کہ پشپدے است ،
اشترا جاگہے بوجکین ایت
باراں لیڑائی کم بہ کنت سہتے
چارگا ما دوگام بہ بیت ہمبراہ
جاہے دستا بہ گیپت عذابانی
میر جہلاباؔ دانگے چکّ نیست
قاسم زانت کہ مادور گار کتگ ۔ مارا گژن کہ جنت تہ نانی چنڈے ئے ودارا مارا بہشتی وراکانی واب پیش دارگ بنت ۔ بلء ے ہمے سڑتگیں لیکہاں مردمانی دلاں انچو جاگہ کتگ کہ آزاد تبیں مردمانی آواز ہم نو ں اے کرّیں گوشاں سر نہ بیت ،
کسانی آ دانکہ من گندانا کایاں
یک پیر مردے گونیں عصایے و کئیت انت
اے چارّاہ ئے نیاما چو درچکے آ اوشتیت
دلا بلکیں گشتانک دنت مردماناں
بلئے کس نہ اشکنت و کسے نہ اوشتیت
آوار وار مردماں ہمے سرپد کنگ ئے جہد کنت کہ زند و وشحالی اصلا اے نہ اِنت کہ ماسرپدبوتگیں ،
بس ہمے زند ئے اڈ اِنت و بس ہمے مانگیشگ اِنت
من گشاں دریا گلابے ، آنہیا باور نہ بیت
مردماں وَ چوناہا باور نہ بیت دانکہ آں گوں وتی چمّاں مہ گند اَنت ۔ بلئے ادا درائیں چمّ نزّ انت ہمے حاترا ما مدام وداریگاں کہ دگہ کسے مارا مئے جند ا سرپد بہ کنت ۔ بلئے قاسم گشیت چو نہ اِنت ،
وت وتی انتظارا معنا نیست
لانچ آستونکاں نوں چراگانی
برے برے ما ہمے بے سریں واہگا پہازیں کہ ہر چیز مئے تبا بہ بیت ۔ دانکہ ماچو ہم گشیں کہ وہد وتی گاماں بداریت یازوت تر بہ رؤت ۔ اے بنی آدم ئے ابرم اِنت ۔ وہدنہ جلّیت و نہ مردمانی تبا موسم مٹّ بنت ، گڑا بائد اِنت ما وہدئے گاماں ہمسفر بہ بئیں چیاکہ گلہ و زاری کنیں ۔ قاسم زانت،
تو ستر قاسم سرا سنگا بہ جن
کیسّگ ئے یکیں اے چارانہ گوزیت
قاسم ئے سرجمیں شاعری چیدگی شاعری یے۔ او شرّیں شاعری ئے نشانی ہمیش اِنت کہ چہ نثرا ہروڑا جتا بہ بیت ۔ تہنا بحرانی رد وبنددےئگ شاعری ئے شاہیما تو رگ نہ بیت ۔ قاسما آنہی جوانیں وپہ وہد گچین کتگیں چیدگاں یک جوانیں بالادے بخش اِتگ ۔ پہ درور اے گالاں سیل کن اِت ،
آزمانا بوجیگ انت ، و زرا کپنت استال
اے اجب تماشایے دست جن ئے کپنت استال
ماہکانی چو تگردا پچ کت
نشت دریائے ندارہ تنگ اِت
چنچو وش اِنت تئی زید ئے زیبائی
چول جنت درچک و لڈّگا اِنت زر
نہ کدّہے شکون بیت نہ صورتے کہ روکّ بیت
چو جون آ جاہے کلّ کتیں ، چو آپا ریتکیں آزماں
قاسم سما کنت تہ جوانیں بانداتے ئے حاترا انچیں چم پکار اِنت کہ باندات ئے جنجالاں دیست بہ کنت تہ ہما پیم وتی توشگاں واد بہ کنت ۔ گڑا جوانی ئے امیت دارگ بیت ۔ بلئے وہدے آں پدی آ چکّ جنت تہ ،
چو گشئے توگیں شہر نادراہیاں گور جتگ
یک ، یک
باری باری آ
رؤگ اِنت و درآہگ اِنت
ہر غما چہ جتا
چہ وتا بے سما
بس وتی نمبر ئے انتظار
ہزار ساعتانی سرا
گامے دیما رؤنت
گڈسرا من ہمے گشاں کہ قاسم بلوچی ئے باندات ئے چراگ اِنت و بگندئے آ دیمترا چد ونوکتریں دروشمے آ ودی بہ بیت ۔ داں بلوچی شاعری چہ نادراہجاہا در بہ کپیت و ماں سبزیں تلسراں گوں نل ئے توارا ہور بہ بیت ۔