پیپے آ دہ سال اِنت ، بلئے انگت گشئے چو چیچّی ئے پیما سہر سہر اِنت و لاگر لاگر اِنت ۔ درتگیں گدے ٹنگ ٹنگا لبّہ جتگ انت و سیاہ چکیں چلّ و لیگاریں جونے گشئے برے چہ یک درگے آ سرکشّیت و چاریت ۔
آ گشئے چو ہشکیں گیدہیں کاہے پیما ات ، برے زری یے چداں چست کنت اودا دور دنت ، برے گوات ئے بڈّا انت ۔ سہبا بگر داں بیگا ہ پیپے تیاب دپا چداں سنگے ئے سرا چست بیت و چوداں رؤت ، برے یک دیمے سٹّ و دور کنت ، ہروہدا آنہی ئے دپا ہمے سوت اِنت :
او منی اٹلی
اووش رنگیں اٹلی!!۔
آ پہ ہرچیزا ہدوناک ات، پہ سبز سبزیں درچک و داراں ، پہ نوک رودیں نہال و سرپتگیں پلّاں ، سنگانی سرا زرپّتگیں چیچّیاں ، زیتون ئے درچکانی نرم و نازرکیں شاہڑاں ، پہ نرم و نازرکیں سبز رنگیں مرگاں کہ گشئے گوں زیبائی آ دست ئے وت ساز اِتگ ات انت و انگور ئے درچکانی شما پہ آسودگی نندارینتگ ات انت ، دریا ئے جہلانکیاں اوژناگ کنوکیں ماہیگا ں و چپّ و چوٹیں راہانی سرا گوزوکیں درملکیاں ۔ آنہیا ہر چیز ہدوناک گندگا آہگا ات ۔ پزّوریں جرمن کہ آنہی ئے دیم ئے سرا زہم ئے ٹپّے پِر اَت ۔ ہما انگریز کہ آنہی ئے گندگا ہر وہدا ہمے حیال اتک گشئے آ یک انچیں ازمکارے ات کہ مردم بیزاری ئے رولا پیشدارگا ات ، ہما امریکی کہ یکّوئی وتارا انگریزے پیشدارگ ئے جہدا ات و وت سریں گپّوئیں فرانسیسی ہم آنہیا دوست بوت انت ۔
۔’’ چشیں دیم !‘‘ پیپے گوں وتی رژنائیں چمّاں چار اِت و گوں وتی ہمراہاں انچیں پیمے آ گپّا لگّ اِت ،چہ مزن مرّی ئے مارشت ئے سببا آنہی ئے مود گشئے جکّ اتگ ات انت ۔ ’’ اڑے اشی ئے دیما بچار اِت پورا منی سرگ ئے کدّا بیت ۔‘‘
پیپے آ جرمنانی سرا سکّ بد کئیت ۔ آ ہم ہما مردمانی آسا ستکگ گوں کے آ شراب خانہاں نند اَنت شراب نوش انت ، پتّائی کن انت ، برے اخبار وان انت و پدا نند انت ملک ئے سیاست ئے سرا گپّ و تران کن انت بسّ۔
’’ بلقان ئے سلافی مردم ‘‘۔ اشانی گشگ ہمیش اِنت ۔ ’’ ما چہ وتی پلّہ مرزی کنوکاں گوں گوریچانی ہندئے مردماں گیشتر نزیکاں ، ہماہاں کہ مارا افریکہ ئے ریگزار سوگات کتگ ۔ ‘‘
گوریچانی ہندئے مردم ہر روچ ہمے یکیں گپّا کن انت و یکّوئی ہمے گپّ ئے سراِش گپتگ بلئے پیپے بس گوشداریت دگہ ہچ نہ گشیت ۔
یک گیمرتگیں انگریزے گوں وتی مگراز دروشمیں پاداں چمدا روان اِنت ۔ ہمیشی ئے چپّ و چاگردا گشئے موتکے ئے توار اِنت ، لہم لہمیں دردناکیں سوتے :
منی ہمبل مرت
منی بانک ملور اِنت
او من ہچ نزاناں
آنہیا بوتگ چے
پیپے ئے درائیں سنگت آنہی ئے پشتا چہ کندگا لاپ لیٹ ورانا پیداک اِت انت و ہروہدے کہ ہما درملکی مردا آہانی نیمگا چمّ شانک دات انت آ دروا درچکانی پشتا چیر پشتا انچو مشک ئے پیما لیٹ ورانا زُنڈ اِت انت و اندر بوت انت ۔
پیپے ئے درگتا بازیں شیرکنیں کسّہ و گا ل است انت ۔
یک روچے یکے آ آنہیارا چہ وتی باغا سروپانی سپتے بڈّا دات و وتی دزگوہارئے لوگا دیم دات ۔
’’ من ترا یک سولڈو یے دیا ں ‘‘ آنہیا گشت ۔’’ پدا بورے و عیش کن ۔‘‘
پیپے شرّ شرّ ا سپت چست کت و سر ئے کت ۔ رہادگ بوت ۔ وہدے آ سولڈو ئے رندا اتک روچا وتی بانزل ایر داتگ ات انت ۔
’’ تو زان ئے اشتاپی ، شرّ نہ اِنت ‘‘ ۔ ہما جئینا گشت ۔
’’ الّا ، تو نزان ئے ، من چوں دمبرتگ !‘‘ پیپے دم بالا آؤرت و گشتے ۔ ’’ تو وَ زان ئے دہ دانگا گیشتر ات انت ۔‘‘
’’ ھؤ نا ! دہ آ وَ الّم گیش بنت کہ پورئیں سپت پرّ ات !‘‘
’’ سروپ نہ ، بچکّ!‘‘
’’سروپ چون بوت انت زانا ؟‘‘
’’بلّ یکبرے ! ساری آ بچکّانی گپّا گوشدار ۔۔۔میثل ۔۔گیودانی۔۔۔‘‘
جئین زہرا پُر بوت، گپتے پیپے آ کوپگا و ٹیٹ شیشّلینتے ۔
’’ ساری آ منا جواب دئے تو سروپ چون کتگ انت ؟ ‘‘ آنہیا کوکّار کت و گشت ۔
’’ من وَ چہ چارّاہ ئے سرا بُرت انت ، یکبرے منی حبرا وَ گوش کن ، من وتارا داشت ۔ یکبرے وَ من آہانی مسکرا و کوکّار ہچ بئے نہ کت انت ۔ من وتی دلا گشت اے منا گشگا انت کہ من ہرے آں بلئے بلّے گش انت ، من پہ تئی حاترا درستاں سگّاں ، ہرچی گش انت پرواہ نیست ۔ بلئے وہدے آہانا منی ماتار اکلاگ گرگ بندات کت گڑا من گشت بس انت نوں ۔ من ایر کت سروپانی سپتا را زمین ئے سرا ، تو زان ئے پدا من چون کت ، من درائیں بچکّانا یک یکّا سروپ جنان کت انت ، چو ں وش ات !‘‘
’’ آہاں سروپ دزّاِت انت ہاں ! ‘‘ زالبولا دپ پچ کشّ اِت ۔
پیپے ملور بوت۔
’’ نا ، نا ، ہرچی سروپ کہ بچکّانا نہ لگّ اِت انت کُل ویوالا لگّ اِت انت و پچک پچک بوت انت ۔ وہدے من دژمنا نا پروش دات گڑا پدا ما نشت و سلا کت ۔ ۔۔‘‘
نوں زالبولا بزّگیں پیپے مان بست گوں زاہاں ۔ آنہیا حاموشی آ گوں بچکندانا کُل یک یکّا گوش داشت انت و برے برے حبرے دژمانے آ نگیگ کت گشئے آنہیا ہمے حبرا وشّی بوت ، زالا را ساڑاہانا گشتے ۔’’ واہ ، واہ کجام دژمان ! چشیں شیرکنیں زبان ! ‘‘
گڈّی آ کہ زالبول بیزاری بوت و پیپے آ یلہ داتے و راہ کپت ،پیپے پشتا کوکّار کنانا گشت :
’’ اگا ں تو بہ دیستیں کہ من تئی سروپانی گو ما ہمے نہدریں بچکّانی سر چوں ٹپّی کت انت تو چو نہ بوتگ ات ئے ۔ اگاں تو ہمے ندارگ گوں وتی چمّاں بہ دیستیں من زاناں تو منا یکے ئے جاگہا دو سولڈو داتگ ات ۔ ‘‘
بزّگیں زالبول ئے سوبمندی ئے مارشت ہاکاں ہوار بوت انت ، بس پیپے آ چمّ سہرے داتے و راہ کپت ۔
پیپے ئے گوہار کہ چہ آنہیا مستر اَت بلئے چو پیپے ئے پیما تیز و چالاک نہ ات ۔ آ امریکی یے ئے گورا نوکر اَت ۔ گوں نوکری ئے رسگا آ سرجمی آ مٹّ اِت ۔ نوں ہروہدا ساپ و سلّہ ات ، گوشت گران ات و گلّے سہر سہر بوہا ن ات انت ۔ روچ پہ روچ نازرک تر بوہان ات ، انچو نرم و نازرک ات چو اجگیں نیوگے آ ات ۔
’’ تو پہ دل ہرروچ ورگ ورئے ؟‘‘ آنہی ئے براتا یک رندے جست کت ۔
’’ ھؤ ، اگاں من بہ لوٹاں روچے دوسئے رندا ہم وارت کناں ‘‘۔ آنہیا پہ پہر گشت ۔
’’ بلئے وتی دلگوشا گور کن ، چو مہ بیت تئی دنتان حراب بہ بنت ۔ ‘‘ پیپے سر و سوج کت ۔
’’ تئی وازدار زانا سکّ سیر اِنت ؟ ‘‘ دمانے ئے حاموشی آ پد آنہیا جست کت ۔
’’ ھؤ! منی دلا آ چہ بادشاہا ہم سیر تر اِنت ۔‘‘
’’ تو منا چو رد دات نہ کنئے ! شرّ بہ گش چنچو پتلون است آنہی ئے کرّا ؟‘‘
’’ چو زانگ نہ بیت پکّائیں ۔‘‘
’’ دہ دانگ ؟‘‘
’’منی دلا گیشتر بنت ۔۔۔۔‘‘
’’ گڑا پہ من ہم پتلونے پچ گر ، بلئے پادگے پراہ مہ بنت و چہ درستاں بز تر بہ بیت ۔‘‘پیپے آ گشت ۔
’’ چیا ؟‘‘
’’ انگت گشیت چیا ؟ منی پتلونا بچار یکبرے ! ‘‘
او پہ دل ادا چشیں چیزے نیست ات کہ آنہیا چمّ بہ کپیت پِر ، پیپے ئے پتلون سرجمی آ ٹنگ ٹنگ ات ۔
’’ شر ! ‘‘ آنہی ئے گوہارا گشت ، ترا پہ دل جوڑا یے گد ئے کار اِنت وَ ۔ بلئے تو دل چے گشیت زانا اے مردم نہ زان انت کہ ما پتلون دزّ اِتگ ؟ ‘‘
’’ تئی دلا آ چہ ما گنتریں نادان انت ! ‘‘ پیپے آنہیارا دلبڈّی دات ۔ ’’اگاں تو انچیں مردمے ئے کرّا چہ یک چیزے چست بہ کن ئے کہ آنہی ئے گورا اے وڑیں چیز مچّ اِنت گڑا اے دزّی یے وَ نہ اِنت ، اشی آ چیّزّانی ہوریں کارمرزی گش انت ۔ ‘‘
’’ ہشکاچشیں بے سریں گپّ مہ کن ۔‘‘ آنہی ئے گوہارا نہ منّ اِت بلئے پیپے دمانا آنہیارا راہا آؤرتو وہدے کہ آ کنورجاہا گوں ہاکی رنگیں پتلونے آ پترت، ظاہر اِنت آنہی ئے گوری یے وَ نہ ات ، گڑا آنہیا ہما دمانا زانت کہ اے وہدی چے کنگی انت ۔
’’ کارچا منا دئے جلدی !‘‘ آنہیا گشت ۔
دوئیناں نشت و یکیں دمانا ہما امریکی ئے پتلونا را درّ ودوچ کت و پیپے ئے کچّا جوڑ کت ۔ درائیں جہدانی آسر ہمے پتلون بوت کہ چو پرائیں گونی یے آ ات بلئے پدا ہم چو بد نہ ات ۔ پتلون ئے پٹّی کوپگاں رست انت و گردنا بندگ بوت ا نت ، آستونکے کیسّگ ئے جاگہا کارا اتک انت ۔
او تا وہدی اگاں پتلون ئے واہند ئے زالا آہانا تراس مہ داتیں انگت ڈولدار تریں پتلونے جوڑ بوتگ ات ۔ آ کنورجاہا پترت و انچو گوں پترگا باریں چنچو زبانا بزّگانا مانے بست گوں زاہاں ۔ چریشاں ہر زبانے ئے گالوار ئے دیمے سیاہ کت ، انچو کہ گشتریں امریکی آنی عادت انت ۔
پیپے آ ہچ وڑا اے ہار ئے دیم داشت نہ کت ، آنہیا پیشانی کرچک کت ، دستے سرا کت انت و نشت و شرّیں آ ہ یے کشّ اِتے ۔ بلئے اے زال ہچ وڑا ایرمادی ئے رنگا نہ ات ۔ دمانے نہ گوست کہ مرد ہم درسٹّ اِت ۔
’’ چے بوتگ زانا ؟‘‘ آنہیا جست کت ۔
نوں پیپے آ دپ دوست نہ داشت ۔
’’واجہ ! من تئی بانک ئے چشیں بے سر و پادیں حبرانی سرا چٹ حیرانا ں ۔ راست بہ گشاں وہدے تئی حیال اتک اے حبر منا ہچ وش نہ بوت ۔ اے بزّگ ئے دلا ما پتلون حراب کتگ بلئے گپّے زان ئے اے نوں پکّا منی کچّا اِنت ! پورا آنہی ئے دلا اے پتلو ن تئی گڈّی پتلو ن انت کہ من زرتگ تو گشئے چٹ برہنگ ئے و نوں تو انچو وارئے کہ پہ وتا دگہ پتلونے زرت نہ کن ئے ۔۔۔‘‘
امریکی ساری آ شرّ شرّا آنہی ئے حبراں گوشدارگا ات نوں گشتے :
’’ بچا ! منی حیالا نوں من پولیس آ بہ لوٹائیناں۔‘‘
’’ پہ دل ! ‘‘ پیپے پہ اجکّہی جست کت ۔’’ بلئے چیا ؟‘‘
’’ بلّے ترا گیپت و بند کنت ۔۔۔‘‘
پیپے آ اے حبر سکّ تور اِت ۔ آنہی ئے چمّانی ارس گلگل بوت انت بلئے جلدی وتی دلے دنتاناں کت و گشتے :
’’ واجہ ! اگاں پہ مردمانی جیلا بند کنگا شما گل بئے وَ دگہ حبرے بلئے اگاں منی کرّا پتلون مچّ بوتیں و تئی کرّا ہچ مہ بوتیں گڑا من چو تئی وڑا وتی پوڈ آپا نہ کتگ ات ۔ من ترا بگندئے دو یا سئے پتلون داتگ ات ، بلّے تُری یکیں وہدا دو ، دو ، سئے سئے پتلون پادا کنگ نہ بیت و اے گرماگا وَ گنتر ۔۔۔‘‘
ہزگاریں مردا جت ٹہکے کندگا لگّ اِت ، چیا کہ برے برے ہزگاریں مردم ہم مسکرا سرپد بنت ۔
پدا آنہیا پیپے آ یک پودنی یے دات و یک فرانکے ئے ہشتانکی یے داتے ۔ پیپے ہشتانکی آرا دپا کت و زورا پر داتے و پدا ہمے مردئے منّتے گپت ۔
’’ تئی باز باز منّت وار ، من چار اِت کہ چو مہ بیت اے ہشتانکی نقلی یے بہ بیت ۔‘‘
بلئے پیپے ہما وہدا باز ڈولدار گندگا اتک کہ آ تہنا سنگانی تلا اوشتات و جیڑگا لگّ اِت ، ہمے سنگانی شمگاں انچو ہورت ہورتا چارگا لگّ اِت گشئے تلارانی تہارونکیں راجدپترا وانگا انت ۔ اے وہدا ں آنہی ئے رژنائیں چمّ چہ حیرانا در گُڈ انت و گشئے دنزانی چادرے چمّانے پیڑاہیت۔ آنہی ئے نرم و نازرکیں دست پُشتا بستگ انت و آنہی ئے سرگ چو پلّے پیما گواتا گوں برے یک دیمے چنڈیت و آ گوں جہل جہلیں گالوارے آ گشئے سوت جنت ، انچو کہ آ ہروہدا ہمے سوتا ں جنت ۔
پیپے ہما وہدا باز ڈولدار درا بیت کہ آ پلّاں روکّ روکّا چارگا بیت و وسٹریا ئے پلّانی گرمچہاں بے کساس چاریت کہ ہمیشانی وشبو و وشرنگی دیوالانی ڈولداری اِنت ۔ آ چو دمبورگ ئے تاراں تچکا تچک و تہنا اوشتیت انچو گشئے چہ زر ئے گوات ئے نرم نرمیں برمشاں چہ در ا تکگیں سازا گوشدارگا انت ۔
آ بس انچو چاریت و الہان کنت :’’ فیور سینو ۔۔۔۔فیور سینو۔۔۔۔‘‘
چہ دورا دریائے گوات چو یک مزنیں دمبورگے ئے توارا سدان سدانا پیداک انت ۔ بالو پلّانی سرا چیر بوہی لیبا انت ۔ پیپے سرا چست کنت و ہمیشاں چاریت بلئے روچ ئے ترندیں برانزانی سببا دمانا چمّے نزّ بنت ۔ آنہی ئے لنٹ گشئے چو اجگیں نیم گیمرتگیں پلّے آ انت ،برے برے بچکندے لنٹانی سرئے لیب کنت بلئے کمّو کمّو ابیتکی ہم وتی سرا کشّان انت ۔ بلئے پدا ہم آنہی ئے بچکنداے سرڈگار ئے ڈولداری ات ۔
’’ شو!‘‘ آ کوکّار کنت و پہ چیچّی یے ئے گلّینگا چاپ جنت ۔ وہدے دریا چو آدینکے آ سلّہ بیت و مزن مزنیں تلارانی نیاما چہ چولانی گجّ و کپ گار بنت گڑا پیپے یک سنگے ئے سرا نندیت و دریائے آپا ہما جاگہا روکّ روکّا چاریت ، ہمودا کہ سہر چکیں دریائی کاہانی تلا ماہیگ نرم نرما چکرّگا انت ، جھینگا چداں سٹّ جن انت ہودا روانت و مُربا نرم نرما ترّ انت ۔ او ہمے حاموشی آ آنہی ئے نرمیں توار زرئے سبزیں آپ ئے ہوری آ تچگا لگّیت :
’’ زر ! او زر !۔۔۔۔۔‘‘
مستریں مردم مدام سرا چنڈانا گشنت ’’ اے بچک نوں پکّا گنوک بیت !‘‘
بلئے شرّیں مردم کہ آ گیشتر کتہ کار انت پیپے ئے درگتا آہانی لیکہ دگرے :
’’ پیپے مئے باندات ئے مزن نامیں شاعرے بیت ۔۔۔‘‘
او الماری اڈ کنوکیں پاسکالینو ۔۔۔ سرے نگرہ بند اِنت و دیمے گشئے چو کوہنیں رومی ہشتانکی آنی سرئے لچّتگیں عکس ئے دیما ا نت ۔ ہمے دانائیں پاسکا لینو کہ سرجمیں ہندا وتی دانائی ئے سببا نامدار اِنت ، پیپے ئے بابتا اشی ئے لیکہ چہ درستاں جتا انت :
’’ مئے آؤکیں پدریچ چہ ما دہ سری شر تر بنت و جوان تریں زندے گوازین انت !،،
بازیں مردم پاسکالینو ئے حبرانی سرا بھیسہ ہم کن انت ۔
